چالش انتخاب اسکار فرانسه: چرا «Nouvelle Vague» و «It Was Just an Accident» انتخاب‌های بی‌سابقه‌ای هستند؟

هر فصل جوایز، بحث‌های مربوط به انتخاب‌های ملی را به همراه دارد. امسال، تصمیم فرانسه برای ورود رسمی خود در دسته فیلم بلند بین‌المللی اسکار به یک معضل ژئوپلیتیکی و سینمایی تبدیل شده است.

فیلم‌های برجسته در رقابت

در یک سو، فیلم «Nouvelle Vague» به کارگردانی ریچارد لینکلیتر قرار دارد. این فیلم ادای احترامی به جنبش سینمایی است که فیلم‌سازی جهانی را بازتعریف کرد. بازیگران این فیلم گیلوم ماربک و زویی دویچ هستند.

در سوی دیگر، فیلم «It Was Just an Accident» به کارگردانی جعفر پناهی قرار دارد. این فیلم یک هم‌تولید فرانسوی است و به عنوان یکی از جسورانه‌ترین آثار او شناخته می‌شود. فیلم‌برداری این اثر در تبعید انجام شده است.

فرانسه که معمولاً فیلم‌هایی با محوریت کارگردانان مؤلف و نمادهای فرهنگی انتخاب می‌کند، اکنون با دو گزینه بی‌سابقه روبرو است. یکی از این گزینه‌ها فیلمی از یک کارگردان آمریکایی به نام لینکلیتر است و دیگری اثری از یک فیلمساز ایرانی برجسته به نام پناهی که تحت محدودیت‌های دولتی فعالیت می‌کند. موضوع را پیچیده‌تر می‌کند این است که فیلم «موج نو» تقریباً به‌طور کامل به زبان فرانسوی است، در حالی که «فقط یک تصادف بود» به ترکیبی از زبان‌های فارسی و عربی ساخته شده است. هر دو فیلم طبق دستورالعمل‌های بخش بین‌المللی آکادمی واجد شرایط هستند.

در صورت انتخاب، «Nouvelle Vague» — که نتفلیکس آن را از جشنواره کن خریداری کرده است — اولین باری خواهد بود که فرانسه فیلمی از یک کارگردان آمریکایی را انتخاب می‌کند. در واقع، هیچ کارگردان آمریکایی تاکنون فیلمی را در دسته‌بندی فیلم‌های بین‌المللی از هیچ کشوری کارگردانی نکرده است. طبق قوانین فعلی آکادمی، کشور به عنوان نامزد رسمی معرفی می‌شود، نه کارگردان فیلم.

تاریخچه فیلمسازان آمریکایی در جشنواره‌های بین‌المللی

به طور تصادفی، نتفلیکس همچنین پشت آخرین باری بود که یک فیلمساز متولد آمریکا نماینده یک کشور برای ارسال رسمی آن بود. آنجلینا جولی، که «First They Killed My Father» (۲۰۱۷) را برای کامبوج کارگردانی کرد، در این کشور شهروندی دارد. این فیلم به فهرست نهایی راه نیافت و نامزد نشد.

واکنش‌ها به انتخاب‌های سینمایی

چنین تمایزی می‌تواند واکنش‌های منفی از سوی ملی‌گرایان خالص‌گرا برانگیزد. یا به عنوان یک تغییر جسورانه برای کشوری که از نظر سینمایی غنی است و از سال ۱۹۹۲ با فیلم «Indochine» برنده اسکار نشده است، مورد استقبال قرار گیرد.

به‌راستی، ممکن است کمی عجیب به نظر برسد که یک آمریکایی هدایت یک اثر از کشور دیگری را بر عهده داشته باشد. تصور کنید اگر فیلم “نامه‌هایی از ایوو جیما” (۲۰۰۶) به کارگردانی کلینت ایستوود به نمایندگی از ژاپن در سال خود شرکت می‌کرد؟ (این فیلم به دلیل تولید در ایالات متحده واجد شرایط نبود.)

پذیرش گرم “موج نو” توسط منتقدان

با این حال، “موج نو” به‌طور گرمی توسط منتقدان و سینما دوستان به عنوان ادای احترامی دقیق به موج نوی فرانسه پذیرفته شده است. این فیلم به افسانه‌هایی مانند ژان-لوک گدار، فرانسوا تروفو و آنیس واردا اشاره می‌کند.

بازسازی فضای پاریس و فیلم‌برداری سیاه و سفید

این فیلم که به صورت سیاه و سفید فیلم‌برداری شده است، ساخت اولین فیلم گدار “از نفس افتاده” را بازسازی می‌کند. فضای پاریس در سال ۱۹۵۹، لحن شاد و شیمی سه‌جانبه بین بازیگران اصلی و کارگردانشان را بازآفرینی می‌کند. این شیمی توسط شبیه‌های ژان سیبرگ، ژان-پل بلموندو و خود گدار به تصویر کشیده شده‌اند: دویچ، اوبری دولین و ماربک.

اگرچه لینکلیتر در زمینه جوایز بیگانه نیست — با نامزدی‌های اسکار برای «پسرانگی»، «پیش از غروب» و «پیش از نیمه‌شب» — «موج نو» اولین فیلم بلند اوست که به زبانی که در آن مسلط نیست فیلم‌برداری شده است. این فیلم تقریباً به‌طور کامل به زبان فرانسوی است و دیالوگ‌های انگلیسی بسیار کمی دارد.

رقابت در عرصه بین‌المللی

اگر فرانسه آن را انتخاب کند و با حمایت نتفلیکس، می‌تواند به یکی از رقابتی‌ترین آثار این کشور در دهه‌های اخیر تبدیل شود. این در میدانی است که انتظار می‌رود به همان اندازه رقابتی باشد.

شانس دوگانه لینکلیتر

همچنین، لینکلیتر دو برابر شانس دریافت جوایز دارد، با فیلم دومی که در تلوراید به نمایش درآمده است. «ماه آبی» از سونی پیکچرز کلاسیکس، یک بیوگرافی شاد از ترانه‌سرا لورنز هارت با بازی ایتن هاوک، که در برلین به نمایش درآمد، در کنار «موج نو» در شب جمعه به نمایش درمی‌آید. در آنجا، هاوک به خاطر دهه‌ها فعالیت در زمینه بازیگری و فیلم‌سازی، تقدیرنامه نقره‌ای دریافت خواهد کرد.

در مقابل، پناهی که مدت‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین فیلمسازان جهان شناخته می‌شود، با پروژه «فقط یک تصادف بود» در صحنه حضور دارد. این اولین پروژه او پس از زندانی شدن در سال ۲۰۲۲ به دلیل انتقاد از دولت ایران است.

با وجود ممنوعیت فیلم‌سازی، حضور در رسانه‌ها و سفر در سال ۲۰۱۰، پناهی به کار خود به صورت مخفیانه ادامه داد. این ممنوعیت بعداً برداشته شد و او توانست برای اولین نمایش فیلم «فقط یک تصادف بود» در جشنواره کن حضور یابد. این فیلم نخل طلای کن را به دست آورد.

داستان فیلم و بازیگران

فیلم «فقط یک تصادف بود» با بازی مریم افشاری، ابراهیم عزیزی و وحید مبصر ساخته شده است. داستان درباره گروهی از زندانیان سیاسی سابق است که با نگهبانی که زمانی آنها را شکنجه می‌کرد، روبرو می‌شوند.

تقدیر از پناهی در جشنواره تلوراید

همچنین، پناهی در شب یکشنبه در جشنواره تلوراید مورد تقدیر قرار می‌گیرد. پس از آن، نمایش فیلم برگزار خواهد شد.

ارائه فیلمی از پناهی که توسط نئون خریداری شده است، نه تنها مقاومت هنری را تقویت می‌کند، بلکه فرانسه را به عنوان حامی آزادی بیان جهانی معرفی می‌کند. قابل توجه است که در سال ۲۰۱۵، فرانسه فیلم «موستانگ» به زبان ترکی از دنیز گمزه ارگوون را ارائه داد. این لحظه‌ای نادر بود که زبان و ملیت در برابر برتری سینمایی محو شدند.

تاثیر جشنواره کن بر تصمیم‌گیری

یکی از عوامل تصمیم‌گیری ممکن است شناخت جشنواره کن باشد. در حالی که «فقط یک حادثه بود» جایزه برتر را برد، «موج نو» بدون هیچ جایزه‌ای به خانه بازگشت. اگرچه برنده شدن در کن تضمینی برای توجه اسکار نیست، اما راه به سوی نامزدی، به ویژه در بخش فیلم بین‌المللی، می‌تواند برای فیلم‌هایی که جشنواره را بدون اشاره ترک می‌کنند، دشوارتر باشد.

نمونه‌ای از موفقیت بدون جایزه

آخرین عنوان رقابتی کن که بدون جایزه ترک کرد و همچنان نامزدی بهترین فیلم را دریافت کرد، «روزی روزگاری در هالیوود» کوئنتین تارانتینو (۲۰۱۹) بود.

واقعیت این است که انتخاب هر یک از این فیلم‌ها به عنوان نماینده فرانسه بی‌سابقه خواهد بود. فرانسه هرگز فیلمی را انتخاب نکرده که به زبان بومی خود نباشد و توسط کارگردانی غیر بومی ساخته نشده باشد. همچنین، کمیته انتخاب نیز هرگز فیلمی از یک کارگردان آمریکایی انتخاب نکرده است.

تاریخچه انتخاب فیلم‌های اسکار فرانسه

علاوه بر این، در تاریخ ارسال‌های اسکار فرانسه که به سال ۱۹۴۸ بازمی‌گردد، این کشور هرگز فیلمی که در جشنواره کن جایزه برده باشد را به نفع فیلمی که جایزه‌ای نبرده، کنار نگذاشته است. نزدیک‌ترین سابقه در سال ۲۰۰۵ بود. در آن زمان، فیلم برنده نخل طلای «L’Enfant» از برادران داردن توسط بلژیک ارسال شد. اگرچه به زبان فرانسوی بود، فرانسه در نهایت «Joyeux Noël» را انتخاب کرد. جالب اینجاست که «Noël» در نهایت نامزد اسکار شد، در حالی که «L’Enfant» نشد.

رابطه بین جشنواره کن و اسکار

با این حال، برنده شدن در کن همیشه به معنای موفقیت در اسکار نیست. کافی است از برندگان نخل طلای «Titane» (۲۰۲۱) و «Blue Is the Warmest Color» (۲۰۱۳) بپرسید. هر دو احتمالاً برای شناخت اسکار بیش از حد غیرمعمول بودند.

فراتر از ویژگی بین‌المللی، هر دو فیلم به دنبال چشم‌اندازهای گسترده‌تری در اسکار هستند. «Nouvelle Vague» می‌تواند در بخش بازیگر نقش مکمل زن ظاهر شود. اجرای پرانرژی دویچ می‌تواند با اجرای برنده اسکار کیت بلانشت در نقش کاترین هپبورن در «هوانورد» مقایسه شود. همچنین، این فیلم در طراحی تولید، فیلم‌برداری و فیلمنامه اقتباسی نیز می‌تواند حضور داشته باشد.

استفاده از موفقیت نخل طلا

«فقط یک تصادف بود» از حرکت اخیر نخل طلا به نامزدی بهترین فیلم بهره می‌برد. این روند را می‌توان در «مثلث غم» (۲۰۲۲)، «کالبدشکافی یک سقوط» (۲۰۲۳) و برنده بهترین فیلم سال گذشته، «آنورا» مشاهده کرد. نئون در حال موقعیت‌یابی این درام برای موفقیتی مشابه با درام ژاپنی «ماشین من را بران» (۲۰۲۱) است. این فیلم نامزدی‌هایی برای بهترین فیلم، کارگردان، فیلمنامه اصلی و ویژگی بین‌المللی کسب کرد.

فهرست آثار نئون در فصل آینده شامل چهار عنوان جذاب به زبان‌های غیرانگلیسی است. این آثار عبارتند از: «ارزش احساسی» اثر یواخیم تریر، «مامور مخفی» اثر کلبیر مندونسا فیلهو، «صراط» اثر اولیور لاکس و «هیچ انتخاب دیگری» اثر پارک چان-ووک. این وضعیت می‌تواند در فصل جوایز چالشی استراتژیک برای مدیریت ایجاد کند.

ملاقات فیلمسازان و بازیگران با رأی‌دهندگان اسکار

در صبحانه‌ای که روز جمعه برگزار شد، فیلمسازان و بازیگران به صورت حضوری با شرکت‌کنندگان مختلف جشنواره ملاقات کردند. بسیاری از این شرکت‌کنندگان رأی‌دهندگان اسکار هستند و این فرصت مناسبی برای تبادل نظر و ایجاد ارتباطات بود.

تأثیر انتخاب فرانسه در جوایز اسکار

با این حال، نمایش قوی هر دو فیلم در جشنواره و حمایت‌های منتقدانه، تصمیم نهایی فرانسه را تحت تأثیر قرار خواهد داد. انتظار می‌رود این تصمیم اوایل سپتامبر اعلام شود و به سیاست، ادراک و سابقه بستگی دارد. در سالی که آکادمی بیش از هر زمان دیگری بین‌المللی شده است، انتخاب فرانسه می‌تواند تأثیر قابل توجهی فراتر از فهرست کوتاه اسکار داشته باشد.